TỒN KHO ẢO VÀ QUY ĐỊNH VỀ TỘI VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ KẾ TOÁN GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG

Một trong ba tử nguyệt của doanh nghiệp mà chúng ta thường thấy đó là hàng tồn kho ảo. Trên thực tế trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp số hàng tồn kho được ghi nhận nhiều hơn so với thực tế hoặc trên sổ sách có hàng tồn kho nhưng thực tế lại không có hàng thật tồn tại. Vậy lý do vì sao lại có hàng tồn kho ảo? hậu quả pháp lý của hành vi khai man dữ liệu kế toán, làm giả dữ liệu kế toán?

- Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017;
• Luật kế toán 2015;
• Chuẩn mực kế toán công Việt Nam số 12 “Hàng tồn kho”;
• Nghị định 41/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập.

- Nội dung:

1. Nguyên nhân phát sinh hàng tồn kho ảo

Hàng tồn kho là các tài sản: (a) Có hình thái là nguyên vật liệu hoặc công cụ, dụng cụ tiêu hao trong quá trình sản xuất; (b) Có hình thái là nguyên vật liệu hoặc công cụ, dụng cụ tiêu hao hoặc được phân phối trong quá trình cung cấp dịch vụ; (c) Được nắm giữ để bán hoặc phân phối trong một chu kỳ hoạt động bình thường; hoặc (d) Đang trong quá trình sản xuất để bán hoặc để phân phối.

Hàng tồn kho ảo là chỉ lượng hàng tồn kho được thể hiện trên sổ sách kế toán ít hoặc không có so với lượng hàng tồn kho tồn tại trên thực tế.

Vậy nguyên nhân phát sinh lượng hàng tồn kho ảo này là từ đâu?

- Doanh nghiệp có quá nhiều hóa đơn đầu vào nhưng khi bán hàng lại không lập hóa đơn đầu ra

- Kế toán không phản ánh ghi chép kịp thời, đầy đủ, trung thực các nghiệp vụ kinh tế phát sinh

- Kế toán không biết lập hồ sơ để giảm hàng tồn kho cho hàng hóa hết hạn sử dụng, hao hụt tự nhiên;

- Kế toán hiểu nhầm về các trường hợp không phải xuất hóa đơn…

- Việc theo dõi nhập xuất tồn, kiểm kê hàng hóa có sự sai sót.

- Trong một số trường hợp phổ biến là doanh nghiệp làm phương án vay ngân hàng nhưng sử dụng vốn sai mục đích sau đó hợp thức hóa bằng hàng tồn kho ảo.

2. Hậu quả pháp lý của hành vi khai man, làm giả số liệu kế toán

2.1. Xử phạt vi phạm hành chính

Theo quy định tại Điều 5 Luật Kế toán 2015 về Yêu cầu kế toán:

“- Phản ánh đầy đủ nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh vào chứng từ kế toán, sổ kế toán và báo cáo tài chính.

- Phản ánh kịp thời, đúng thời gian quy định thông tin, số liệu kế toán.

- Phản ánh rõ ràng, dễ hiểu và chính xác thông tin, số liệu kế toán.

- Phản ánh trung thực, khách quan hiện trạng, bản chất sự việc, nội dung và giá trị của nghiệp vụ kinh tế, tài chính.

- Thông tin, số liệu kế toán phải được phản ánh liên tục từ khi phát sinh đến khi kết thúc hoạt động kinh tế, tài chính, từ khi thành lập đến khi chấm dứt hoạt động của đơn vị kế toán; số liệu kế toán kỳ này phải kế tiếp số liệu kế toán của kỳ trước.

- Phân loại, sắp xếp thông tin, số liệu kế toán theo trình tự, có hệ thống và có thể so sánh, kiểm chứng được.”

Theo khoản 3 Điều 8 Nghị định 41/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập, cụ thể:

Hình phạt chính là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:

- Giả mạo, khai man chứng từ kế toán nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;

- Thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man chứng từ kế toán nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; 

- Lập chứng từ kế toán có nội dung các liên không giống nhau trong trường hợp phải lập chứng từ kế toán có nhiều liên cho một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; 

- Không lập chứng từ kế toán khi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; 

- Lập nhiều lần chứng từ kế toán cho một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; 

- Thực hiện chi tiền khi chứng từ chi tiền chưa có đầy đủ chữ ký của người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về kế toán.

Tùy từng hành vi vi phạm cụ thể sẽ áp dụng Biện pháp khắc phục hậu quả tương ứng như sau: 

- Buộc hủy các chứng từ kế toán bị khai man, giả mạo;

- Buộc lập bổ sung chứng từ chưa được lập khi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh;

- Buộc hủy các chứng từ kế toán đã được lập nhiều lần cho một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh.

2.2. Truy cứu trách nhiệm hình sự 

Căn cứ Điều 221 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổ bổ sung 2017 quy định về Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậub quả nghiêm trọng như sau:

“1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán;

b) Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật;

c) Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán;

d) Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ theo quy định của Luật Kế toán;

đ) Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán.

2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a) Vì vụ lợi;

b) Có tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

d) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

- Vi phạm quy định của nhà nước về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng là hành vi: Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán; Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật; Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán; Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ quy định của Luật kế toán; Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán.

- Dấu hiệu pháp lý của tội phạm:

* Khách thể của tội phạm: Xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, cụ thể là những quy định trong lĩnh vụ kế toán.

* Mặt khách quan của tội phạm:

- Hành vi khách quan: Người nào lợi dụng chức vụ có một trong các hành vi sau đây:

+ Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán.

+ Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật.

+ Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán.

+ Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ quy định của Luật kế toán

+ Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài số kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán.

- Hậu quả của tội phạm: Gây thiệt hại cho tài sản nhà nước, đồng thời ảnh hưởng đến trật tự quản lý kinh tế của nhà nước

* Mặt chủ quan của tội phạm: Tội phạm thực hiện dưới hình thức lỗi cố ý. Tức là người phạm nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả do hành vi đó gây ra nhưng vẫn mong muốn cho hậu quả xảy ra.

* Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự, đạt độ tuổi do Bộ luật hình sự quy định, đồng thời phải là người chức vụ, quyền hạn liên quan đến lĩnh vực kế toán

- Điều kiện truy cứu trách nhiệm hình sự: Chỉ có thể khởi tố vụ án khi có đủ các điều kiện sau: Có hành vi vi phạm quy định của nhà nước về kế toán gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.

Trên đây là một số nội dung liên quan đến hàng tồn kho ảo và hệ quả pháp lý của hành vi vi phạm trong lĩnh vực kế toán mà doanh nghiệp thường gặp phải mà AV Counsel muốn chia sẻ đến quý đọc giả.

________________________________

Quý khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi:

CÔNG TY LUẬT TNHH AV COUNSEL

 Fanpage: https://www.facebook.com/congtyluatavcounsel

                  https://www.facebook.com/luatsuvadoanhnghiep/

 Website: https://avcounsel.com/

 Email: info.avcounsel@gmail.com

 Hotline: 094.333.4040

Rất mong nhận được sự hợp tác cùng Quý khách hàng!

Trân trọng./.