PHÂN LOẠI TỘI PHẠM VÀ CÁCH PHÂN LOẠI TỘI PHẠM TRONG TỪNG TỘI PHẠM CỤ THỂ

Một trong những nguyên tắc quan trọng của Luật hình sự Việt Nam đó là nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự. Nội dung của nguyên tắc này đòi hỏi trách nhiệm hình sự và hình phạt áp dụng với người phạm tội phải phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi, phù hợp với nhân thân người phạm tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, hoàn cảnh phạm tội của họ. Trong phạm vi bài viết này AV Counsel chia sẻ đến quý bạn đọc về chủ đề phân loại tội phạm được quy định tại Điều 9 BLHS, cụ thể:

- Căn cứ pháp lý: Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 (BLHS 2015).

- Nội dung:

Căn cứ Điều 9 BLHS quy định:

“Điều 9. Phân loại tội phạm

1. Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật này, tội phạm được phân thành 04 loại sau đây:

a) Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;

b) Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;

c) Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;

d) Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

2. Tội phạm do pháp nhân thương mại thực hiện được phân loại căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội theo quy định tại khoản 1 Điều này và quy định tương ứng đối với các tội phạm được quy định tại Điều 76 của Bộ luật này.”

Phải phân hóa trách nhiệm hình sự và hình phạt bởi tội phạm xảy ra trên thực tế rất đa dạng và không giống nhau về tính chất mức độ nguy hiểm, do những người có nhân thân khác nhau thực hiện. Để phân hóa trách nhiệm hình sự thể hiện ở nhiều cấp độ và ở khía cạnh lập pháp và áp dụng trên thực tế. Dưới góc độ lập pháp, phân hóa trách nhiệm hình sự được thể hiện ở các cấp độ như phân loại tội phạm, quy định nhiều loại hình phạt khác nhau trong hệ thống hình phạt, chia tội phạm cụ thể thành từng nhóm thể hiện ở các Chương tội phạm cụ thể trong Bộ luật hình sự, chia tội phạm thành các khung hình phạt trong điều luật của tội phạm cụ thể, phân hóa trách nhiệm hình sự khi quyết định hình phạt ...

Phân loại tội phạm là mức độ đầu tiên của phân hóa trách nhiệm hình sự. Phân loại tội phạm là phân chia các tội phạm cụ thể được qui định trong Bộ luật hình sự thành các nhóm (loại) khác nhau dựa trên những căn cứ xác định nhằm vào những mục đích nhất định.

Để phân loại tội phạm phải căn cứ vào các tiêu chí về nội dung và hình thức. Theo Điều 9 Bộ luật hình sự năm 2015 (được tách từ Khoản 2 Điều 8 Bộ luật hình sự năm 1999) phải dựa vào tiêu chí thuộc nội dung của tội phạm: tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm và tiêu chí thuộc về hình thức của tội phạm: Mức tối đa của khung hình phạt quy định đối với tội phạm đó. Cần lưu ý, phân loại tội phạm dựa vào mức tối đa của khung hình phạt đối với tội đó mà luật định chứ không phụ thuộc vào mức hình phạt cụ thể mà tòa án áp dụng với người phạm tội đó khi xét xử.

Cụ thể:

- Tội phạm ít nghiêm trọng là loại tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy đến 3 năm tù.

- Tội phạm nghiêm trọng là loại tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy đến 7 năm tù.

- Tội phạm rất nghiêm trọng là loại tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy đến 15 năm tù.

- Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là loại tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy trên 15 năm tù đến tù chung thân hoặc tử hình.

Theo khái niệm của mỗi loại tội phạm cho thấy, cơ sở để xác định chúng thuộc loại tội phạm nào thực tế chỉ cần dựa vào mức cao nhất của từng khung hình phạt của mỗi điều luật phần các tội phạm cụ thể của mỗi tội danh mà không thể xác định được mức độ gây nguy hại cho xã hội của mỗi loại tội phạm như thế nào là chưa lớn, lớn, rất lớn và đặc biệt lớn.

Do đó có thể kết luận: Đối với một khung hình phạt của một tội phạm thì hoặc chỉ là tội ít nghiêm trọng, hoặc tội nghiêm trọng, hoặc tội rất nghiêm trọng, hoặc là tội đặc biệt nghiêm trọng. Đối với một tội phạm nếu chỉ có một khung hình phạt thì tội đó có thể là 1 trong 4 loại tội. Nếu có từ hai khung hình phạt trở lên thì tội đó có thể vừa là tội ít nghiêm trọng, vừa là tội nghiêm trọng vừa là tội rất nghiêm trọng và có thể vừa là tội đặc biệt nghiêm trọng (Ví dụ: Tội trộm cắp tài sản, Điều 173 quy định 4 loại tội phạm cho tội Trộm cắp tài sản).

Việc phân loại tội phạm bằng một điều luật độc lập trong Bộ luật hình sự có ý nghĩa rất lớn trong việc thực hiện chính sách hình sự, các nguyên tắc của Luật hình sự và đặc biệt thực hiện các chế định khác của Luật hình sự và Luật Tố tụng hình sự. Việc áp dụng một số chế định khác của Bộ luật hình sự phải dẫn chiếu đến quy định về phân loại tội phạm như các chế định: Chế định tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Nguyên tắc xử lý người phạm tội. Chế định thời truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều kiện áp dụng một số loại hình phạt hoặc biện pháp tư pháp. Chế định tái phạm, tái phạm nguy hiểm, xóa án tích. Chế định tạm giam, thời hạn tạm giam trong pháp luật tố tụng hình sự.

Bộ luật hình sự năm 2015 không phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại phạm tội. Tuy nhiên, Luật sửa đổi Bộ luật hình sự năm 2015 được thông qua ngày 20/06/2017 đã bổ sung quy định về phân loại tội phạm đối với pháp nhân.

Như vậy để xác định loại tội phạm theo Điều 9 cần xác định khung hình phạt áp dụng cho tội đó, sau đó xác định mức cao nhất của khung hình phạt đó. Loại tội phạm không phụ thuộc vào mức hình phạt cụ thể mà tòa án tuyên trong bản án.

Trên đây là nội dung pháp lý về phân loại tội phạm theo BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 AV Counsel xin chia sẻ đến quý bạn đọc cùng tham khảo.

___________________

Quý khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi:

CÔNG TY LUẬT TNHH AV COUNSEL

 Fanpage: https://www.facebook.com/congtyluatavcounsel

                  https://www.facebook.com/luatsuvadoanhnghiep/

 Website: https://avcounsel.com/

 Email: info.avcounsel@gmail.com

 Hotline: 094.333.4040

Rất mong nhận được sự hợp tác cùng Quý khách hàng!

Trân trọng./.